Đền Quy Lĩnh, xã Quỳnh Lương

Theo truyền thuyết lịch sử và các tài liệu, Bản Đại Càn Quốc Gia Nam Hải sự tích, sắc phong, văn cúng còn lưu tại Đền Quy Lĩnh và các tài liệu khác như Địa chí văn hóa Quỳnh Lưu, Đền Cờn – điểm đến Hoàng Mai cho biết: Đền Quy Lĩnh được xây dựng để thờ Tứ Vị Thánh nương, Mộc thần. Sau này nhân dân phối thờ thêm thần Sát Hải Đại Vương Hoàng Tá Thốn. Qua các tài liệu lịch sử và truyện kể dân gian đều cho thấy nhân vật thờ tại đền Quy Lĩnh có sự gắn kết và mối liên hệ chặt chẽ với nhân vật ở đền Cờn (xã Quỳnh Phương, TX Hoàng Mai).

Đền Quy Lĩnh được xây dựng từ năm 1276 (Thế Kỷ thứ 12). Ban đầu chỉ là một ngôi miếu tranh thờ Hoàng hậu và 2 công chúa nước Nam Tống, Mộc Thần. Đến năm 1312, sau giấc mộng của vua Trần Anh Tông trong lần Chinh nam dừng chân trú quân tại cửa nam vùng sông Hoàng mai và bãi biển Quỳnh Lưu, đền được xây dựng bằng ngói. Năm 1470 sau đợt bình chiêm của vua Lê Thánh Tông, vùng đất này là nơi dừng chân khi đi và khi về của Thuỷ và bộ binh. Đền là nơi Vua vào Cầu Đảo và đã có công âm phù nhà Vua đánh thắng quân xâm lược nước ta. Sau thắng lợi trở về, Vua cho xây dựng lại Đền với quy mô lớn, tạc tượng, đúc chuông, làm thơ ngự chế và cho mở lễ hội lớn vào ngày 19, 20, 21 tháng giêng âm lịch hàng năm; đền càng ngày, càng uy linh. Bởi sự linh thiêng đó, các triều đại phong kiến đều ban sắc, phong thần. Theo thống kê, Đền Quy Lĩnh có 21 sắc phong của các đời vua và hiện nay tại đền còn lưu giữ được 8 sắc phong. Dưới các triều đại phong kiến các vị thần thờ ở đền được phong đến thượng thượng đẳng tối linh thần.

 Đền Quy lĩnh là công trình văn hóa có quy mô lớn, là thành quả của nhân dân tạo dựng nên để tôn thờ và tưởng niệm những người có công bảo quốc, hộ dân, giúp làng trong cuộc sống. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 Đền Quy Lĩnh là nơi hợp tự của các đình, đền, chùa trong xã. Năm 1979 đền trở thành phế tích. Thể theo nguyện vọng của nhân dân, được phép của cơ quan chức năng, Đảng bộ và Chính quyền xã Quỳnh Lương cùng sự công đức của nhân dân trong và ngoài xã tiến hành phục dựng đền Quy Lĩnh./.

Nguồn: Huyện đoàn Quỳnh Lưu (Sưu tầm và Biên soạn)